Notarialne poświadczenie dziedziczenia

Poświadczenie dziedziczenia u notariusza jest możliwe od 2008 roku – wcześniej sprawę spadkową można było przeprowadzić jedynie na drodze sądowej. Notarialny akt poświadczenia dziedziczenia stanowi więc alternatywę dla sądowego stwierdzenia nabycia spadku, choć nie zawsze jego sporządzenie jest możliwe. Co to jest akt poświadczenia dziedziczenia i kiedy notariusz nie może sporządzić aktu poświadczenia dziedziczenia?

Akt poświadczenia dziedziczenia – co to jest?

Notarialny akt poświadczenia dziedziczenia to dokument sporządzany przez notariusza będący potwierdzeniem nabycia praw do spadku. Jest to jedna z czynności notarialnych wykonywanych po śmierci spadkodawcy. Zanim akt poświadczenia dziedziczenia zostanie wydany, konieczne jest otwarcie i ogłoszenie testamentu (o ile taki został sporządzony) oraz podpisanie protokołu dziedziczenia, który zawiera zgodne oświadczenia wszystkich spadkobierców zarówno ustawowych i testamentowych (z wyłączeniem testamentów szczególnych). Notarialne poświadczenie dziedziczenia podlega rejestracji w Rejestrze Spadkowym PL (krajowym) prowadzonym przez Krajową Radę Notarialną. Zadaniem notariusza jest ustalenie spadkobierców i ich udziału w spadku. Jeśli chodzi o akt poświadczenia dziedziczenia a stwierdzenie nabycia spadku – oba dokumenty mają taką samą moc prawną i stanowią potwierdzenie nabycia spadku przez spadkobiercę.

Termin sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia

Poświadczenie dziedziczenia u notariusza może nastąpić przed upływem 6 miesięcy od otwarcia spadku – wówczas spadkobiercy muszą przed notariuszem złożyć oświadczenie o sposobie przyjęcia spadku albo o jego odrzuceniu, chyba, że stosowne oświadczenia zostały już złożone w sądzie lub przed innym notariuszem. Ponadto warto wiedzieć, iż art. 1015 §2 Kodeksu cywilnego, stanowi, że brak oświadczenia spadkobiercy w terminie 6 miesięcy od dnia otwarcia spadku jest jednoznaczny z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza.

Akt poświadczenie dziedziczenia – dokumenty

Co trzeba zgromadzić, aby uzyskać akt poświadczenia dziedziczenia? Dokumenty potrzebne do sporządzenia aktu:

• odpis aktu zgonu spadkodawcy,
• odpisy aktów stanu cywilnego spadkobierców ustawowych (np. akt małżeństwa, jeśli spadkobiercą jest małżonek lub dziecko, które zmieniło nazwisko w wyniku zawarcia związku małżeńskiego; akt urodzenia, jeśli spadkobiercą jest dziecko, które nie zawarło związku małżeńskiego i tym samym nie zmieniło nazwiska),
• testament, jeśli został sporządzony,
• numer PESEL spadkodawcy,
• informacja o ostatnim miejscu zamieszkania spadkodawcy,
• informacje o numerach ksiąg wieczystych, jeśli w skład spadku wchodzą nieruchomości,
• dane osobowe spadkobierców.

Kiedy notariusz nie może sporządzić aktu poświadczenia dziedziczenia?

W niektórych przypadkach jedyną możliwością jest sądowe stwierdzenie nabycia spadku. Notariusz nie może sporządzić aktu poświadczenia dziedziczenia, jeżeli:

• dziedziczenie odbywa się na podstawie testamentu szczególnego (np. ustnego, podróżnego lub wojskowego),
• spadek został otwarty przed dniem 1 lipca 1984 r. (otwarcie spadku następuje z chwilą śmierci),
• nie ma porozumienia między wszystkimi spadkobiercami,
• spadek został otwarty przed dniem 1 lipca 1984 r. (otwarcie spadku następuje z chwilą śmierci),
• nie ma porozumienia między wszystkimi spadkobiercami,
• przed notariuszem nie stawią się wszyscy spadkobiercy,
• notariusz ma wątpliwości odnośnie do spadkobiercy i wysokości jego udziałów w spadku,
• brak jest jurysdykcji krajowej.

Ile kosztuje akt poświadczenia dziedziczenia?

Notarialne poświadczenie dziedziczenia jest procedurą szybszą i prostszą niż sądowe stwierdzenie nabycia spadku. Należy jednak pamiętać, że nie w każdym przypadku można uzyskać akt poświadczenia dziedziczenia. Koszt sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia to 50 zł, opłata za protokół dziedziczenia wynosi 100 zł, natomiast opłata za protokół otwarcia i ogłoszenia testamentu to 50 zł – bez względu na wartość spadku. Do każdej opłaty należy doliczyć 23% VAT, a także koszty wypisów aktów notarialnych oraz aktów poświadczenia dziedziczenia, opłatę za wpis do Rejestru Spadkowego, a ponadto w razie konieczności koszty związane ze składaniem przed notariuszem oświadczeń o sposobie przyjęcia spadku lub o jego odrzuceniu, koszt przeszukania Notarialnego Rejestru Testamentów. Wyjaśnienia dotyczące czynności notarialnych są udzielane bezpłatnie.

Czy akt poświadczenia dziedziczenia jest obowiązkowy?

Bez aktu poświadczenia dziedziczenia czy sądowego stwierdzenia nabycia spadku też można zostać spadkobiercą, dlatego dokumenty te nie są obowiązkowe, przy czym trzeba zaznaczyć, że są to jedyne dokumenty, które potwierdzają prawo do spadku. Warto więc mieć świadomość, że ich uzyskanie jest bardzo praktyczne, gdyż umożliwia załatwianie wielu formalności związanych z nabyciem spadku. Akt poświadczenia dziedziczenia jest niezbędny na przykład wtedy, gdy odziedziczyliśmy nieruchomość, którą zamierzamy sprzedać – dokument stanowi potwierdzenie, że jako nowy właściciel mamy do tego prawo.