Podział majątku u notariusza

Do podziału majątku może dojść w różnych sytuacjach, ale najczęściej jest on wynikiem rozwiązania małżeństwa lub zawarcia umowy majątkowej, zwanej popularnie intercyzą. W poniższym wpisie wyjaśniamy, jak dochodzi do podziału majątku w takich przypadkach, jakie dokumenty trzeba przedłożyć notariuszowi i ile kosztuje sporządzenie umowy.

Podział majątku bez rozwodu u notariusza

Zgodnie z art. 31 §1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny).

Obejmuje on przede wszystkim pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z działalności zarobkowej każdego z małżonków oraz dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków (np. z tytułu wynajęcia mieszkania, nawet jeśli zostało ono kupione przed ślubem).

W innym przepisie wymienione są składniki majątku, które pomimo tego, że zostały nabyte w trakcie trwania związku, mimo wszystko pozostają majątkiem odrębnym tego małżonka, który je nabył lub otrzymał.

Rozdzielność majątkowa notariusz

Gdy ustaje wspólność majątkowa, małżonkowie mogą dokonać podziału majątku u notariusza. Wspólność ta przestaje istnieć w przypadku:

• zawarcia umowy majątkowej małżeńskiej wprowadzającej ustrój rozdzielności majątkowej (rozdzielność majątkowa u notariusza),
• prawomocnego orzeczenia rozwodu lub separacji,
• śmierci, ubezwłasnowolnienia bądź upadłości jednego z małżonków.

Jak widać, wbrew popularnemu przekonaniu, możliwy jest podział majątku bez rozwodu. Może do niego dojść w trakcie małżeństwa: po zawarciu umowy o rozdzielności majątkowej albo po ogłoszeniu upadłości jednego z małżonków lub uznania go przez sąd za ubezwłasnowolnionego.

Jak przebiega notarialny podział majątku?

Notarialny podział majątku polega na sporządzeniu i podpisaniu przez obie strony umowy w obecności notariusza. Umowa ta zawierana jest w formie aktu notarialnego i powinna zawierać następujące elementy:

• dane osobowe stron,
• informację o ustaniu wspólności majątkowej (np. data rozwodu lub separacji),
• wykaz składników majątku wspólnego (ruchomości, nieruchomości, prawa majątkowe) oraz ich wartość,
• sposób podziału poszczególnych składników majątku,
• ewentualne roszczenia stron.

Warunkiem przeprowadzenia notarialnego podziału majątku jest zgoda obu stron co do samego faktu podziału i sposobu jego przeprowadzenia. W braku tej zgody podział dokonywany jest przez sąd.

Podział majątku u notariusza — jakie dokumenty są potrzebne?

Każdorazowo przed zawarciem umowy podziału majątku strony powinny ustalić w kancelarii notarialnej, jakie dokumenty będą potrzebne. Wymieńmy te najbardziej podstawowe.

1. dowód osobisty lub paszport,
2. podstawa nabycia danego składnika majątku – np. akt notarialny sprzedaży,
3. dokument, na którego podstawie ustała wspólność majątkowa (np. małżeńska umowa majątkowa, czyli intercyza, prawomocny wyrok orzekający rozwód),
4. w zależności od składników majątku wspólnego do aktu notarialnego należy przedstawić inne dokumenty np.:
• wypis z rejestru lokali,
• zaświadczenie ze spółdzielni mieszkaniowej,
• wypis z rejestru gruntów (gdy w skład majątku wspólnego wchodzi działka),
• dowód rejestracyjny samochodu, jeśli strony są współwłaścicielami pojazdu.

Przed zawarciem każdej umowy u notariusza strony muszą cofnąć zastrzeżenie PESEL-u, o ile wcześniej złożyły taką dyspozycję.

Koszty podziału majątku u notariusza

Wysokość opłat za notarialną umowę dzielącą majątek zależy od wielu czynników, w tym od wartości majątku, jaki trzeba podzielić.

Na koszty umowy o podział majątku składają się:

• taksa notarialna (wynagrodzenie notariusza),
• opłaty sądowe (jeżeli w skład majątku wspólnego wchodzą nieruchomości lub spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego, dla którego jest założona księga wieczysta),
• dodatkowo należy uwzględnić koszt wypisów umowy — maksymalnie 6 zł netto za stronę.

Maksymalna stawka wynagrodzenia notariusza za sporządzenie aktu notarialnego umowy sprzedaży jest określona w §3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 czerwca 2004 roku w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej i uzależniona jest od wartości dzielonego majątku.

Zgodnie z przepisami, koszty notarialne ponosi każda ze stron w równych częściach. Strony mogą jednak postanowić inaczej i równie dobrze jeden z małżonków może wziąć całość kosztów na siebie.